10 ภูมิประเทศ

ภูมิประเทศ

ซุนวูกล่าวว่า บางภูมิประเทศสะดวก บางภูมิประเทศเป็นเหมือนกับดัก บางภูมิประเทศเกื้อหนุน บางภูมิประเทศคับแคบ บางภูมิประเทศขัดขวาง บางภูมิประเทศอยู่ไกล บางภูมิประเทศใช้ออกเดินทางไปโจมตีได้สะดวก แต่อีกฝ่ายหนึ่งก็พบเราได้สะดวกเช่นกัน พื้นที่เยี่ยงนี้เรียกพื้นที่สะดวก เป็นภูมิประเทศเปิด ในภูมิประเทศเช่นนี้จงเร่งเข้าครอบครองพื้นที่สูงโล่งก่อน แล้วป้องกันเส้นทางส่งกำลังบำรุงให้จงดี จักได้เปรียบ บางภูมิประเทศออกตีได้สะดวก แต่ขากลับจะมีภัย เหล่านี้คือพื้นที่กับดัก ภูมิประเทศเยี่ยงนี้มีด้านเดียว พึงรอจนข้าศึกเผอเรอ จะสามารถออกไปโจมตีจากภูมิประเทศเยี่ยงนี้แล้วได้ชัยชนะ หลีกเลี่ยงข้าศึกที่เตรียมพร้อม หากโจมตีจะเสียการ เหตุคือกลับไม่ได้ จักมีภัย ภูมิประเทศเยี่ยงนี้มิได้เปรียบ บางภูมิประเทศหากจากไปจักสูญเสียความได้เปรียบ หากข้าศึกออกจากพื้นที่นี้เขาก็จะสูญเสียความได้เปรียบเฉกเช่นกัน เรียกพื้นที่เยี่ยงนี้ว่าภูมิประเทศเกื้อหนุน ภูมิประเทศเช่นนี้ช่วยเสริมเพิ่มความเข้มแข็ง ข้าศึกอาจหาทางล่อหลอกเราออกไป จงแข็งใจ ยึดไว้ให้มั่น แต่หากเป็นพื้นที่ของข้าศึกจงหาทางล่อหลอกข้าศึกออกจากพื้นที่นั้น แล้วเข้าตีเมื่อข้าศึกออกมาแล้ว ภูมิประเทศเยี่ยงนี้ให้ความได้เปรียบ บางภูมิประเทศมีความคับแคบ จงรีบชิงเข้าภูมิประเทศนี้ก่อน เข้าครอบครองพื้นที่นี้ไว้แล้วรอข้าศึก บางครั้งข้าศึกอาจเข้าถึงพื้นที่เยี่ยงนี้ก่อน หากข้าศึกครอบครองพื้นที่เยี่ยงนี้ก่อนแล้ว จงอย่าได้ตามเข้าไป แต่กหากข้าศึกยังครอบครองไม่สำเร็จจงเร่งเข้าตี บางภูมิประเทศมีเครื่องกีดขวาง จงเร่งรีบไปให้ถึงภูมิประเทศเยี่ยงนี้ก่อน ต้องรีบเข้าครอบครองที่สูงโล่งของภูมิประเทศนี้ เพื่อจะได้เป็นฝ่ายรอคอยข้าศึก บางครั้งข้าศึกอาจเข้าครอบครองพื้นที่นี้ก่อน หากเป็นเช่นนั้น จงล่อหลอกเขาออกมา แต่อย่าได้ตามเขาเข้าไป บางภูมิประเทศอยู่ไกลเกินไป แม้นว่ากำลังอาจดูเท่ากับข้าศึก แต่จักแพ้หากแม้เปิดศึก แม้นโรมรันจักไม่เป็นผลดี ภูมิประเทศมีอยู่หกประเภท สนามรบแต่ละอย่างมีกฏเกณฑ์ของมันเอง ในฐานะแม่ทัพเราต้องรู้ว่าจะไปที่ใด ต้องตรวจสอบแต่ละภูมิประเทศอย่างถี่ถ้วน

บางกองทัพอาจแพ้เหลี่ยม บางกองทัพอาจย่อหย่อน บางกองทัพอาจปวกเปียก บางกองทัพอาจแตกสลาย บางกองทัพอาจอลหม่าน บางกองทัพอาจแตกหนี พึงรู้จุดอ่อนหกประการนี้ จุดอ่อนหกประการเป็นสาเหตุให้เสียจังหวะและทำลายสถานะ ทั้งหมดล้วนเกิดจากการบัญชาของแม่ทัพ ต้องรู้จุดอ่อนทั้งหก ต้องเข้าใจว่าอะไรนำไปสู่ความพ่ายแพ้ เป็นหน้าที่สำคัญของแม่ทัพ จักไม่ศึกษาให้เชี่ยวชาญมิได้ ต้องควบคุมการใช้ภูมิประเทศให้จงดี ภูมิประเทศเสริมความแข็งแกร่งให้กับกองทัพของเราได้ ต้องรู้จักวิเคราะห์ข้าศึก เพื่อจะได้หาทางทวีกำลังให้เหนือกว่าเพื่อชนะ ต้องวิเคราะห์สิ่งกีดขวาง ภยันตราย และระยะทาง เหล่านี้คือ วิธีบัญชาการอันสำคัญ เข้าใจภูมิประเทศก่อนออกรบ ย่อมจะชนะสงคราม ไม่เข้าใจภูมิประเทศแล้วออกรบ ย่อมพ่ายแพ้ จงลงมือทำสงครามเมื่อมั่นใจว่าจะชนะ ไม่ว่าจะได้รับคำสั่งเช่นไร แม้นว่าเจ้าเมืองจะสั่งห้ามสู้ เมื่อเห็นหนทางชนะแล้วต้องออกรบ บางครั้งการออกรบอาจนำไปสู่ความพ่ายแพ้แม้เจ้าเมืองจะสั่งให้สู้ เมื่อสู้แล้วจะพ่ายแพ้จงหลีกเลี่ยงสงคราม บุกต้องไม่หวังคำยกย่อง ล่าถอยต้องไม่กลัวอับอาย ภารกิจสำคัญคือ การรักษาชีวิตไพร่พล นี่คือ หกาทางรับใช้ชาติ นี่คือ รางวัลที่สามารถมอบแด่ชาติ

เอาใจใส่ไพร่พลประดุจทารก แม้นบุกป่าฝ่าเขาคนเหล่านี้ก็จะตามแม่ทัพของเขาไป ดูแลไพร่พลประดุจบุตรรัก แม้นจะต้องไปตายพวกเขาก็จะไม่หวั่น บางแม่ทัพมีใจกรุณา แต่ใช้คนไม่เป็น มีความรักต่อไพร่พล แต่ไม่สามารถบัญชาการได้ ไพร่พลไร้ระเบียบวุ่นวาย แม่ทัพเยี่ยงนี้ทำให้ไพร่พลเสียคน ไพร่พลเป็นเยี่ยงนี้ย่อมไร้ประโยชน์

หากรู้ว่า (ฝ่ายเรา) ไพร่พลพร้อมออกโจมตี แต่ไม่รู้ว่าข้าศึกมิได้เปิดโอกาสให้โจมตีแล้ว รบร้อยครั้งจักชนะห้าสิบครั้ง หากรู้ว่าข้าศึกอ่อนแอ แต่ไม่รู้ความพร้อมของฝ่ายเราแล้ว รบร้อยครั้งจักชนะห้าสิบครั้ง หากรู้ว่าข้าศึกอ่อนแอ และรู้ว่าฝ่ายเรามีความพร้อม แต่ไม่รู้จะวางกำลังในสนามรบอย่างไรแล้ว รบร้อยครั้งก็ยังชนะเพียงห้าสิบครั้ง แม่ทัพที่แตกฉานในการสัประยุทธ์ ลงมือกระทำสิ่งใดย่อมไม่มีลังเล หนทางปฏิบัติจักไร้ขีดจำกัด ฉะนั้นจึงกล่าวได้ว่า รู้เขารู้เรา รบร้อยครั้งชนะร้อยครั้ง รู้ฟ้ารู้ดิน จึงชนะอย่างสมบูรณ์